Linux Nedir ? (Çok Geniş Açıklama)

Linux Nedir ? (Çok Geniş Açıklama)




Linux, serbestçe dağıtılabilen, çokgörevli, çok
kullanıcılı UNIX işletim sistemi türevidir. Linux, İnternet üzerinde
ilgili ve meraklı birçok kişi tarafından ortak olarak geliştirilmekte
olan ve başta IBM-PC uyumlu kişisel bilgisayarlar olmak üzere birçok
platformda çalışabilen ve herhangi bir maliyeti olmayan bir işletim
sistemidir.

UNIX 70li yılların ortalarında büyük bilgisayarlar
üzerinde çok kullanıcılı bir işletim sistemi olarak geliştirilmiştir.
Zaman içerisinde yayılmış ve birçok türevi ortaya çıkmıştır. UNIX ismi
UNIX Research Laboratories INC şirketinin tescilli markası olduğundan
dolayı birçok şirket, aynı temele dayanan işletim sistemleri için
değişik isimler kullanagelmişlerdir. Örnek olarak

Hewlett-Packard HP-UX
IBM AIX
Sun Microsystems SunOS
kullanmaktadırlar.
Bugün kişisel bilgisayarlardan süper bilgisayarlara kadar biçok
bilgisayar için yazılmış bulunan UNIX türevleri mevcuttur. Ne var ki bu
türevlerin çoğu gelişimi belirli bir noktada durmuş ve yüksek fiyatla
satılan ticari yazılımlardır.

Linux, temel olarak Finlandiya
Üniversitesinde öğrenci olan Linus Torvaldsın ve İnternet üzerinde
meraklı bir çok yazılımcının katkıları ile geliştirilmiştir. Linux
gelişimi açık bir şekilde yapılmaktadır. Bunun anlamı, işletim
sisteminin her aşaması açık olarak İnternet üzerinde yayınlanmakta,
dünyanın dört bir yanında kullanıcılar tarafından test edilmekte,
hataları ve eksiklikleri tesbit edilerek düzeltilmekte ve
geliştirilmektedir. Zaman zaman bu deneme aşamaları belirli bir noktada
durdurulur ve güvenilir bir işletim sistemi sunulup, geliştirme için
ayrı bir seriye devam edilir. Geliştirmede yer alan bu açıklık Linuxun
en büyük avantajlarından biridir. Gelişimi evrimseldir, hatalar anında
kullanıcılar tarafından tesbit edilip rapor edilmekte ve birçok kişinin
katkısıyla düzeltilmektedir. Bazı işletim sistemi sürümleri saatler
içerisinde güncellenebilmektedir.

Linux, Andy Tannenbaum
tarafından geliştirilmiş olan Minix işletim sistemine dayanmaktadır.
Linus Torvalds boş zamanlarında Minixten daha iyi bir Minix işletim
sistemi yaratmak düşüncesiyle 1991 Ağustos sonlarında ilk çalışan Linux
çekirdeğini oluşturdu. 5 Ekim 1991 tarihinde 0.02 sürümü Linux ilk defa
tanıtıldı. Linus, comp.os.minix haber grubuna gönderdiği yazıda yeni bir
işletim sistemi geliştirmekte olduğunu ve ilgilenen herkesin yardımını
beklediğini yazmıştı. İşletim sisteminin çekirdeği için verilen
numaralar kısa sürede bir standart kazandı. a.x.y seklinde belirtilen
çekirdek türevlerinde y bulunulan seviyeyi, x gelişim aşamasını
göstermektedir. Tek sayılı xler geliştirme aşamalarını çift sayılı x ler
ise güvenilir Linux çekirdeklerini göstermektedirler. a ise değişik
Linux sürümlerini belirtir. Bu yazının hazırlandığı Ağustos 1997
içerisinde en son güvenilir (kararlı) Linux çekirdeği 2.0.30, en son
gelişim aşamasındaki çekirdek ise 2.1.47dir.

Linux gerçekten son
yıllarda hızlı bir gelişme göstermiş, çesitli ülkelerden birçok
kullanıcıya erişmiş ve yazılım desteği günden güne artmıştır. Değişik
kuruluşlar Linux sistemi ve uygulama yazılımlarını biraraya getirerek
dağıtımlar oluşturmuşlar ve kullanımını yaygınlaştırmışlardır.

1.1 Linuxun Desteklediği Donanımlar
·
· · Linux şu anda başta IBM-PC uyumlu kişisel bilgisayarlar olmak üzere
Apple, Atari ve Amiga gibi 68000 tabanlı bilgisayarlar üzerinde, Sun
Sparc işlemcili iş istasyonları, Alpha işlemcili kişisel bilgisayarlar,
MIPS, PowerPC, HP PA-RISC ve ARM mimarilerinde çalışmaktadır.

· ·
· IBM uyumlu kişisel bilgisayarlar üzerinde 80386 ve üzeri (80486 80586
Pentium PentiumPro ve türevleri) değişik üreticilerin işlemcileri ile
sorunsuz olarak çalışmaktadır. 80286 ve 8086 işlemcili bilgisayarlar
için sınırlı kabiliyette Linux uygulamaları mevcuttur.

· · · PCI, VESA, ISA ve MCA mimarilerinde her türlü anakartı desteklemektedir.

· · · Teorik olarak 4 Gbytea kadar RAM desteklenmektedir.

·
· · AT uyumlu diskler (IDE, EIDE ve 16 bitlik MFM,RLL veya ESDI)
desteklenmektedir. Kontrol kartına uyumlu destek bulunduğu sürece SCSI
diskler ve diğer cihazlar desteklenmektedir.

· · · IDE-ATAPI CD-ROM sürücüleri, ve bazı özel CD-ROM kontrol kartları desteklenmektedir.

·
· · Metin ekranlarda CGA, EGA, VGA, Hercules veya uyumlu kartlar
desteklenmektedir. X Window ortamında genel VGA ve SVGA uyumlu kartlar
ve S3, ET4000, 8514/A, ATI MACH8, ATI MACH32 gibi birçok görüntü kartı
desteklenmektedir.

· · · Birçok 10 ve 100 Mbit ethernet kartı, ISDN, ATM, FDDI, SLIP, CSLIP, PPP desteği verilmektedir.

· · · Başta SoundBlaster,Gravis Ultrasound olmak üzere birçok ses kartı desteklenmektedir.

Linux
altında hangi donanımların desteklendiği ile ilgili ayrıntılı bilgiyi
Hardware-HOWTOdan alabilirsiniz. HOWTO dökümanları hakkında daha geniş
bilgi ve nereden temin edeceğiniz kitabın sonunda detaylıca
anlatılmıştır.

Makinanızda Linux çalıştırmak için kullanacağınız
uygulamalara bağlı olarak en az bir 386SX işlemci ve 4 Mbyte RAMa
ihtiyaç duyacaksınız. Sabit disk üzerinde ise en az 40 Mbytelik bir alan
ayırmanız gerekecektir. Rahat bir kullanım için en az 8 Mbyte RAM ve
200 Mbyte sabit disk ve bir 486 işlemci önerilmektedir.

1.2 Linuxun Kullanım Amaçları
Ücretsiz
olarak dağıtılıyor ve gelişiminin hala devam ediyor olması biçcok
kişinin Linuxun profesyonel alanlarda kullanılamayacağının düşünmesine
yol açmaktadır. Oysa Linux işletim sistemini kullanan bilgisayarlar özel
kullanım başta olmak üzere birçok alanda yaygın olarak
kullanılmaktadırlar.

Kişisel Kullanım
Linux evinde veya işinde
UNIX işletim sistemi altında çalışmak isteyenler için ideal bir
platformdur. Özellikle işi veya eğitimi sırasında UNIX platformlar
altında çalışmak, uygulamalar kullanmak veya yazılım geliştiren kişiler
kendi kişisel bilgisayarlarında benzer ortamı yakalayabilmekte ve
işlerini kendi kişisel bilgisayarlarında gerçekleştirebilmektedirler.
Bunlara ek olarak Linux altında yer alan uygulamalar giderek sıradan bir
kullanıcı için bile bu işletim sisteminin ilgi çekici hale gelmesini
sağlamaktadır. Gelişimleri henüz tamamlanmamış olmasına rağmen, herhangi
bir kişisel bilgisayardan beklenebilecek yazı editörleri, hesap
cetvelleri, çizim yazılımları, veri tabanları birçok ihtiyaca cevap
verecek düzeye gelmiştir. Örneğin LaTeX kullanıcıları MS-DOS altında
buldukları desteğin çok daha fazlasını Linux altında bulabilmektedirler.

Internet Sunucusu
Linux
doğrudan TCP/IP desteği ile gelmektedir. Bu yönü ile TCP/IP temelli
bilgisayar ağlarında hem istemci hem de sunucu olarak yaygın kullanım
bulmuştur. Üzerinde hali hazırda bulunan servislerin çeşitliliği, yeni
çıkan servislere hızlı ayak uydurması, kolay konfigüre edilebilmesi ve
özellikle de düşük maliyeti sebebi ile yaygın olarak İnternet
servislerinin verilmesi amacıyla kullanılmaktadır. Zamanla verdiği ağ
servisleri başka protokollere destek verecek sekilde genişletilmiştir.
Şu anda Linux

WWW sunucu
DNS sunucu
NFS sunucu
NIS sunucu
X Window sunucu
BOOTP sunucu
SMTP sunucu
FTP sunucu
LIST sunucu
NEWS sunucu
gibi yaygın TCP/IP servislerinin yanısıra

NOVELL sunucu (Novell protokolü kullanarak disk ve yazıcı servisi)
· · · SAMBA sunucu (Windows 3.1, Windows95, Windows NT ve WfW için disk ve yazıcı servisi)

· · · APPLETALK sunucu (MacOS kullanan Apple makinalar için disk ve yazıcı servisi) verebilmektedir.

Ağ Elemanı
Linux
yazılım desteği ile birçok ağ elemanının yerine geçebilecek bir
alternatif olarak kullanılabilmektedir. Birden fazla ağın birbirine
bağlanması amacıyla bir yönlendirici (router) olarak da
kullanılabilmektedir. Özellikle farklı protokoller arası bir geçiş
elemanı olarak yaygın şekilde Linuxtan yararlanılmaktadır. Ayırca
yönlendirici olarak kullanıldığında kolaylıkla güvenlik amacıyla
firewall (alev duvarı) olarak konfigüre edilebilmektedir. Buna ek olarak
bir ağ üzerinde bulunan iki segmanın trafiğini birbirinden ayıran bir
köprü (bridge) olarak da hizmet verebilmektedir. Birçok kurumda bir veya
daha çok modemin bağlanması amacıyla bir terminal sunucu (terminal
server) olarak Linux kullanılmaktadır.

1.3 Nereden Linux Bulabilirim ?
Linux
işletim sistemiminin temelini oluşturan çekirdek, bu çekirdeğin
kullandığı destek kütüphaneleri ve uygulama yazılımları bir araya
getirilerek, yükleme yazılımları da eklenerek Linux dağıtımları meydana
getirilmektedir. Bu dağıtımlar temel olarak bir kullanıcının Linux
kullanmak için ihtiyaç duyabileceği bir çok yazılımı bir araya
getirirler. Bu dağıtımların çoğu İnternet üzerinde anonim FTP
arşivlerinde bulunabilmektedirler. İnternet erişimi bulunmayan
kişilerinde (veya Internetten 120 Mbyte kopyalamak istemeyen kişilerin)
yararlanabilmesi için çesitli CD-ROM şirketleri tarafından CD-ROM
üzerinde dağıtımlar meydana getirilmiştir.